- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
Nauczanie było jednym z najważnieszych obowiązków ojca w stosunku do syna i początkowo właśnie ojciec był nauczycielem swojego dziecka. W I w. przed Chrystusem król Aleksander Janneusz zgodnie z Talmudem Jerozolimskim założył szkoły, przeznaczone do kształcenia chłopców. Celem tej edukacji nie było jednak zapoznanie ze statusem społecznym czy zawodem, ale raczej uczenie Tory, połączone z wpajaniem właściwego moralnego zachowania. Obowiązek nauczenia syna zawodu spoczywał bowiem nadal na ojcu.
Dzieci od 5 roku życia uczyły się czytać Torę. Kiedy miały 10 lat zaczynały studiować. Prawo ustne, komentarze mędrców do różnego rodzaju tekstów biblijnych. Ponieważ były to czasy przed wprowadzeniem samogłosek w języku hebrajskim, uczniowie musieli słuchać uważnie swoich nauczycieli, aby uchwycić właściwą wymowę każdego słowa.
Szkoły mieściły się często w głównym pomieszczeniu synagogi, gdzie stały drewniane ławki, które łatwo było usunąć, kiedy nie było lekcji. Nauka zaczynała się wcześnie rano i trwała do wieczora z przerwą po południu. Zajęcia były prowadzone każdego dnia tygodnia, łącznie z wiglilią szabatu i w sam szabat. Jeśli w klasie było więcej niż 25 uczniów, nauczycielowi przysługiwał asystent.
Dziewczęta zwykle nie chodziły do szkoły. Mimo iż uważano, że wielka jest ich przyszła rola w kształceniu własnych dzieci, to jednak pobierały jedynie naukę w domu od matki.
Nauczyciele podobnie jak inne osoby w służbie społeczeństwa, nie brali pieniędzy za swoją pracę. Rodzice wynagradzali nauczycieli indywiduwalnie, a koszt nauki biednych dzieci pokrywano z funduszy publicznych.
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
Spośród upośledzonych nędzarzy wałęsających się po drogach i placach dla Żydów, najgroźniejsi byli opętani. Tylko starannie dobrany egzorcyzm, mógł przynieść wyzwolenie od złego ducha. Wśród rabbich trafiali się zawodowi egzorcyści. Chrystus wyraźnie na nich wskazuję, zwłaszcza w odpowiedzi danej tym, którzy oskarżają go o wypędzanie czartów ,,przez Belzebuba". Egzorcyści wędrowali z miasta do miasta wykonując swoją pracę.
Żydzi jak i inne narody starożytności, nie dopuszczali myśli o istnieniu chorób psychicznych. Najlepszym wyjaśnieniem wydawało się zawsze działanie złych duchów. Skąd się wzieły demony ? Były to oczywiście upadłe anioły, ale może także - jak twierdzili niektórzy - dzieci spłodzone przez Adama, zanim w wieku 130 lat zrobił on syna ,,na obraz i podobieństwo swoje". Demony są zazwyczaj niewidzialne, lecz jeśli u progu domostwa rozsypać przesiany popiół, nazajutrz rano można czasem zobaczyć pozostawiony przez nie ślad, podobny do śladów kogucich. Złe siły znajdują wszędzie, ale przede wszystkim w zrujnowanych budowlach, na bagnach, w cieniu niektórych drzew i ustępach. Żydzi obawiali się, że jeśli mężczyzna spał samotnie to mógł stać się ofiarą Lilit, demona żeńskiego.
Żydzi głosi również, że osoby bardzo przestrzegający zakazów i nakazów religijnych będą chronieni przez swoje anioły. W obronie przed demonami zalecało się również modlitwę. Niestety, wielu Izraelitów, nawet bardzo wierzących, nie poprzestawało na legalnych środkach obrony. Wielu nosiło skrycie amulety.
Prawo sporządziło dokładny spis praktyk zakazanych. Czarownik, wróżbita, wieszczek, guślarz, wywoływacz duchów zostali potępieni. Astrologia była równie surowo potępiana. Księga Jubileuszów, dobrze znany apokryf, zapewniała, że astrologii uczyli upadli aniołowie, w Księgach Sybillińskich zaś nazwano ją ,,nauką zgubną, z której rodzi się wszelkie zło".
Dlaczego zatem, jak wynika ze świętego tekstu, praktykowano astrologię w dawnych czasach ? Dlaczego niektórzy rabbiowie bronili jej wykazując, że astrologia mówi prawdę ? Na przykład wtedy, gdy królowi Nemrodowi gwiazdy wyjawiły, że narodzi się dziecię, którego potomstwo wyruguje rasę chaldejską, wkutek czego rodzice Abrahama musieli go ukryć. Albo też wówczas, gdy astrologia wyjaśniała zachowanie żony Potifara w stosunku do młodego Józefa zapowiedzią otrzymaną od gwiazd. Wróżba głosiła, że z Józefa kobieta ta otrzyma potomka, nie wiadomo było wszkaże, czy dziecię narodzi się z niej, czy też z jej córki Asenat, co według zdania rabbich właśnie miało miejsce.
Wróżbom i astrologii nie przypisywali Żydzi wprawdzie tak doniosłej roli, jak ówcześni Rzymianie. Zpewnością jednak liczyli się z nimi w życiu codziennym i brali je pod uwagę przy wyborze imion dla dzieci. Niezgodność do tej tematyki wśród rabbich jest uderzająca. Jeden z nich mawiał: ,,Planeta, pod którą człowiek się rodzi, decyduje o jego mądrości i bogactwie". Inny stwierdzał:,,Gwiazdy nie mają wpływu na los Izraelitów".
Patrz też: Lilith
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
W zamierzchłych czasach, gdy lud pracował w pocie czoła dla faraona, zanim go Mojżesz wyzwolił, codzienną odzieżą była prawdopodobnie przepaska, wyglądająca tak, jak widzimy to na różnych dokumentach archeologicznych z Mezopotamii i Egiptu. W Izraelu za czasów Chrystusa pozostała pamiątka po dawnej przepasce: był to saq. Uszyty z płótna, był saq spodnim odzieniem ludzi z gminu, prawdopodobnie tą częścią odzieży, którą Chrystus zatrzymał na sobie, gdy - jak sługa - umywał nogi swoim uczniom. Natomiast saq uszyty z bardzo prostackiego materiału, prawdziwego ,,płótna workowego", mężczyźni i kobiety przepasywali wokół bioder w dniach żałoby i pokuty.
Od pradawnych czasów używano również tuniki i płaszcza. W czasach Chrystusa obie te części odzieży były w powszechnym użyciu. Wielokroć jest o nich mowa w Ewangeliach. Tunika - szaluk - musiała być dość podobna do greckiego chitonu, była dłuższa i sięgała poza kolana. U dołu ich chwiały się rytualne frędzle, zazwyczaj koloru błękitnego z odcieniem fioletowym. Podczas uroczystości noszono tuniki jedwabne, haftowane lub ozdobione barwnymi taśmami. Przeważnie tuniki bywały krojone i szyte, jednak najbardziej ceniono tuniki wełniane, tkane bez szwu.
Talit - płaszcz, odgrywał podwójną rolę: naszego garnituru oraz palta. Była to część odzieży tak niezbędna, że Prawo żądało, aby wierzyciel, który wziął płaszcz dłużnika w zastaw, oddał go właścicielowi przed nadejściem wieczoru. Służył on również za strój uroczysty, bez niego nie wypadało stanąć przed przełożonym ani udać się do Świątyni. Nie przeszkadzało to jednak używać go do przeróżnych celów: jako kołdry lub posłania podczas nocy spędzonej pod gołym niebiem, a nawet zamiast dywanu rozpościeranego na ziemi na przyjęcie jakiej znakomitej osobistości. Niektóre płaszcze sporządzane były z prostego kawałka materiału z wycięciem na głowę, inne z dwóch zeszytych razem koców.
Do obszernej i powiewnej tuniki potrzebny był pasek. Były różne pasy: zwykłe sznury dla surowych pustelników i proroków, skórzane dla żołnierzy i robotników. Gdy ktoś chciał dać kobiecie piękny prezent, ofiarowywał jej pas.
Pod wpływem obcej mody weszły w użycie inne części odzieży. Dawniej znano ,,koszulę kananejską", taką jak w opowieści o trzydziestu sukniach obiecanych przez Samsona. Była to wytworana szata, którą prawdopodobnie wkładano na uczty. W czasach Chrystusa bogacze nosili pod odzieżą koszule z cienkiego płótna, ale moda rzymska, nawiązująca do mody odległego Kanaanu.
Odzież kobiet różniła się prawdopodobnie od męskiej delikatniejszym gatunkiem materiałów, a także dostojniejszym i luźniejszym krojem. Niewiasty nosiły również wstążki jedwabne i wełniane, szale, które wiązały sobie na ramionach, ,,sznury plecione" i wiele innych ozdób. Wiele kobiet przyjęło tak lubianą w Aleksandrii plisowaną szatę z rękawami lub himation - płaszcz pięknie drapowany na ciele, którego połę zarzucało się na głowę.
Noszono także wiele ozdób i klejnotów. Ze złota i srebra. Prawo zabraniało na kaleczenie sobie ciała, nie zezwalało na przekłuwanie sobie nosa, czy uszu. Pierścienie noszono na rękach i nogach. Z okazji przyjęć kobiety chętnie nakładały na głowę diadem.
Buty codzienne szyto ze skóry wielbłądziej, delikatniejsze ze skóry szakala lub hieny. Podeszwa rzadko była skórzana - przeważnie z kory palmowej lub trzciny.
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
,,Wzieli również Jego tunikę, która nie była szyta, ale od góry cała tkana"
W starożytnych tekstach żydowskich jest wiele odniesień do sporządzania odzieży - od siania i czesania lnu, po przędzenie i tkanie. To, że przędzenie było wykonywane na dworze jest uważane przez wzmianki talmudyczne za stwarzanie sobie okazji do plotkowania: ,,którzy przędzą swoją przędzę przy świetle księżyca" (Sotta 6a) i ,,grzesznik", przędzie na ulicy" (Ketwot 7b).
Len był importowany z Egiptu, mimo, że lokalna produkcja była również znana. Len uprawiano bowiem w Galilei, a wełna pochodziła przede wszystkim z Judei.
Najbardziej powszechnym krosnem było według przekazu krosno stojące z osnową napiętą pomiędzy górną i dolną belką, albo z ciężarkami napinającymi osnowę. Krosno pedałowe jest wspomniane w Talmudzie jako obsługiwane przez mężczyzn.
Wszystkie ubrania i koce dla całej rodziny były tkane w domu. Posługiwano się przy tym krosnem stojącym, w którym tkanie ubrania rozpoczynało się od góry.
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
,,Czy to nie ten cieśla, syn Marii, brat Jakuba, Józefa, Judy i Szymona ?"
Współcześni komentatorzy odnotowują, że greckim słowem oznaczającym zawód Jezusa był tekton. Może się ono odnosić do kilku zawodów budowlanych. Robotnicy bowiem, którzy pracowali w drewnie, byli w czasach Jezusa dość powszechni. Wykonywali oni niektóre bardziej profesjonalne prace budowlane, których gospodarze nie potrafili zrobić sami. Faktycznie poza architektem lub mistrzem budowlanym, tylko cieśla był jedynym płatnym robotnikiem w budownictwie.
Cieślę, mówi starożytny komentarz do Księgi Wyjścia, można rozpoznać jako profesjonalistę po jego ekwipunku, zawierającym narzędzia związane z jego zawodem. Do zawodu cieśli należało wykonanie drzwi i okiennic domów. Poza drzwiami i oknami cieśle instalowali zamki i wykonywali narzędzia rolnicze oraz meble z drewna.
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
Zawód kowala był jednym z ważniejszych w czasach Jezusa. Metalu używano bowiem we wszystkich dziedzinach życia, od produkowania broni po gospodarstwo domowe, biżuterię i monety.
Najwyższym rangą wśród przetwarzających metal byli zapewnie ludzie, którzy wyrabiali biżuterię i inne ozdoby. Zwykły robotnik, pracujący w metalu, był nazywany nappah, w nawiązaniu do pochodzącego z hebrajskiego słowa ,,dmuchać". Wiązało się to z miechami, za pomocą, których utrzymywano ogień w odpowiednio wysokiej temperaturze, aby mógł stopić metal. Kowal używał jako paliwa węgla drzewnego, który sam produkował. Wzmianka w talmudycznym traktacie Szabbat mówi, że dozwolone jest w szabat palić węglel, aby wykuć nóż, potrzebny w tym dniu do obrzezania. Żelazo wydobywano w Jordanie, ale Talmud odnotowuje, że najlepsze żelazo do produkcji broni pochodziło z Indii.
Proces produkcji narzędzi żelaznych dostarczył mędrcom rabicznym kilku analogii, między innymi tę, która mówi, że ,,kto myje się w gorącej wodzie, a nie spłukuję w zimnej, podobny jest do żelaza, które włożono w ogień, ale nie zanurzono go następnie w zimej cieczy".
- Szczegóły
- Kategoria: ŻYCIE CODZIENNE W CZASACH JEZUSA
,,Kto z was mając sto owiec, gdy straci jedną z nich, nie pozostawi 99 samych na pastwisku i nie idzie za zaginioną aż znajdzie?".
Ponieważ owce i ich pasterz często występują w Starym Testamencie, i w życiu codziennym miały również duże znaczenie, nie dziwi więc, że w pismach Nowego Testamentu nierzadko pojawiały się jako symbole.
Gdy Jezus w Ewangelii według świętego Jana 10, 1-5 po raz pierwszy odwołał się do znanej dziś przypowieści o pasterzu, słuchacze nie rozumieli tego, co do nich mówił (J. 10,6). On jednak przemawiał w tym samym tonie, rozwiajając symbolikę przez dodanie szczegółów z codziennego życia pasterza (J.10, 7-18).
W czasach Jezusa, w dniach przed zburzeniem Drugiej Świątyni, rolnicy i pasterze żyli najczęściej w zgodzie. W Galilei najbardziej nieurodzajne ziemie były pozostawione na pastwiska. Tereny te były nazywane midbar i czasem nazwa ta jest błędnie tłumaczona jako ,,pustynia". Pochodzi ona jednak od hebrajskiego słowa oznaczającego miejsce ,,wyprowadzenia trzód". Stanowiło ono często wartościową część gospodarstwa rolnego. Młodsi członkowie rodziny paśli owce i kozy, podczas gdy starsi nadzorowali uprawy w innych miejscach.
Nie wszyscy postrzegali pasterzy w pozytywnym świetle, szczególnie po zburzeniu świątyni. Ponieważ studiowanie Tory stawało się coraz ważniejszym elementem życia Żydów, to fakt, że wielu pasterzy wykonywało swój zawód z dala od ośrodków nauczania spowodował, że zaczęto nimi gardzić. Rywalizację pomiędzy pasterzami a uczonymi oddał znany uczony z IIw w. Rabbi Akiba, który w młodości był prostym człowiekiem i pracował jako pasterz dla swojego przyszłego bogatego teścia. Przyznaje on, że wówczas ,,gdybym dostał w swoje ręce uczonego, zbiłbym jak osła".
Tak ostre słowa spowodowane były katastrofalnymi zmianami ekonomicznymi, które w tamtych czasach dotknęły licznych Żydów. Wielu rolników utraciło ziemię, próbowało odbudowywać gospodarstwa, zdewastowane przez wojnę, a zadanie to utrudniały owce i kozy, które wdzierały się do nich niszcząc je. Pasterze zaś uważali się za odrzuconych przez pozostałych członków społeczeństwa.
